“Tonkin” vốn là đọc trại âm tên Hán-Việt của địa danh Hà Nội, thời nhà Lê sơ gọi là Đông Kinh (東京). Vì đó cũng là trung tâm hành chính và thương mại miền Bắc nên Tonkin được người phương Tây dùng để chỉ toàn xứ Đàng Ngoài thời Trịnh – Nguyễn phân tranh.

Bắc Kỳ là địa danh do vua Minh Mạng ấn định vào năm 1834 trong cuộc cải cách hành chính để mô tả vùng đất từ tỉnh Ninh Bình trở ra Bắc của Đại Nam, thay cho địa danh Bắc Thành

Dưới nhiều dạng như Tunquin, Tonquin, Tongking, Tongkin, và Tonkin. Cách viết phản ảnh văn tự của người Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Anh và Pháp khi phát âm “Đông Kinh”. Sang thế kỷ 19 địa danh “Tonkin” được người Pháp chỉ định riêng xứ Bắc Kỳ của triều Minh Mạng trở đi. Tuy tên Tonkin không còn dùng về mặt hành chính nhưng trong tiếng Pháp, Anh ta còn thấy nó xuất hiện trong tên gọi Vịnh Bắc Bộ “Golfe du Tonkin/ Gulf of Tonkin”. Tính từ tonkinois trong tiếng Pháp được dùng trong soupe tonkinoise để chỉ món phở. Vincent Scotto sáng tác một bài hát vào năm 1906 với nhan đề “La petite Tonkinoise Lưu trữ 2004-10-19 tại Wayback Machine”. (Cô em Bắc Kỳ nho nhỏ). Tính từ latinh hóa tonkinensis (Phân loại học), dùng để miêu tả các loài, chủ yếu là các giống cây có ở Bắc Bộ (Tonkin). Ví dụ Sindora tonkinensis chỉ cây gụ lau, hay Dalbergia tonkinensis, tức sưa Bắc Bộ.

Trước 1975, từ Bắc Kỳ được sử dụng rộng rãi ở miền Nam, ít người xem đây là sự kỳ thị. Nhạc sĩ Phạm Duy, một người gốc Hà Nội có một sáng tác mang tên “Cô Bắc kỳ nho nhỏ” đã chứng minh điều đó. Ngày nay từ “Bắc Kỳ” chỉ được sử dụng trong những tài liệu, văn bản lịch sử. Có một số người ở miền Nam, đặc biệt là những người ủng hộ, có quá khứ liên quan đến chế độ Việt Nam Cộng Hòa và con cháu hay những người có ít quan hệ với người gốc miền Bắc, sử dụng từ Bắc Kỳ một cách vô tình hoặc cố ý, nhiều khi gán với những thành kiến, nên một số người miền Bắc dần xem đây là từ thể hiện sự kỳ thị vùng miền

Dưới thời Pháp thuộc (1887 – 1945), đất nước ta bị chia cắt ra làm ba kỳ:

Bắc Kỳ (Tonkin)
Trung Kỳ (Annam)
Nam Kỳ (Cochinchine)

Coi như ba nước khác nhau. Nam Kỳ là thuộc địa, coi như lãnh thổ của Pháp; Trung Kỳ và Bắc Kỳ là xứ bảo hộ, nghĩa là về danh nghĩa vẫn còn là đất của vua Nam nhưng phải đặt dưới sự che chở, bao bọc của Pháp.

Chúng ta cùng ngược dòng lịch sử ngắm nhìn những bức ảnh ghi lại các địa danh ở Bắc Kỳ, Trung Kỳ và Nam Kỳ để hiểu hơn về thời kỳ đó của dân tộc, hiểu và biết ơn hơn về sự cố gắng, nỗ lực của ông, cha ta nhằm đạt mục tiêu cuối cùng: thống nhất đất nước từ Bắc tới Nam.

Nam kỳ

“Nam Kỳ” (南圻) là tên chính thức được triều đình nhà Nguyễn sử dụng để phân biệt với Bắc Kỳ và Trung Kỳ.

Cochinchine: Tên gọi này xuất phát từ cách gọi “Cochin” (tên cũ của vùng phía Nam Việt Nam trong các tài liệu phương Tây) và “Chine” (Trung Hoa). Người Bồ Đào Nha sử dụng từ này để phân biệt với Cochin ở Ấn Độ. Sau này, thực dân Pháp dùng từ “Cochinchine” để chỉ vùng Nam Kỳ.

Hệ thống hành chính: Khác với Bắc Kỳ và Trung Kỳ là các khu vực bảo hộ, Nam Kỳ được tổ chức như một thuộc địa trực tiếp, dưới sự quản lý chặt chẽ của chính quyền Pháp. Các tỉnh ở Nam Kỳ được điều hành bởi các quan chức Pháp, và người Việt hầu như không có quyền lực hành chính.

Trung Kỳ

Trung Kỳ (Annam) là tên gọi lịch sử chỉ khu vực miền Trung của Việt Nam, trải dài từ phía nam tỉnh Thanh Hóa đến tỉnh Bình Thuận ngày nay. Trung Kỳ từng là trung tâm của các triều đại phong kiến Việt Nam và mang giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc.

Trung Kỳ (中圻): Đây là tên gọi chính thức mà triều đình nhà Nguyễn đặt ra, chỉ vùng miền Trung Việt Nam, phân biệt với Bắc Kỳ và Nam Kỳ.

Annam: Tên gọi này xuất phát từ “An Nam” (安南), nghĩa là “phương Nam yên bình”, một danh hiệu mà triều đình Trung Hoa dùng để chỉ vùng đất Đại Việt trong các thế kỷ trước. Thực dân Pháp sử dụng “Annam” để chỉ Trung Kỳ trong thời kỳ bảo hộ.

Bắc Kỳ

Tonkin (Bắc Kỳ) là một tên gọi lịch sử chỉ vùng phía Bắc của Việt Nam, thường bao gồm khu vực từ sông Hồng trở ra, tức miền Bắc Việt Nam hiện nay. Tên gọi này được sử dụng chủ yếu trong thời kỳ Việt Nam thuộc quyền cai trị của thực dân Pháp.

Tonkin bắt nguồn từ cách phát âm của từ “Đông Kinh” (東京), là tên gọi của Thăng Long (Hà Nội) trong một giai đoạn lịch sử nhà Lê. Sau này, khi thực dân Pháp đến Việt Nam, họ sử dụng từ “Tonkin” để chỉ toàn bộ khu vực Bắc Kỳ.

“Bắc Kỳ” (北圻) là tên gọi chính thức do triều đình nhà Nguyễn đặt ra, phân biệt với Trung Kỳ (miền Trung) và Nam Kỳ (miền Nam).

Khu vực bảo hộ: Sau Hiệp ước Harmand (1883) và Hiệp ước Patenôtre (1884), Bắc Kỳ trở thành khu vực bảo hộ của Pháp. Triều đình nhà Nguyễn vẫn tồn tại danh nghĩa nhưng thực tế quyền cai trị nằm trong tay chính quyền thực dân.

* Bài viết có sử dụng tư liệu của: Belleindochine, Communes administratif et militaire France Métropolitaine et France d’Outre-mer…

XEM THÊM:

Vinhome Smart city trên giao điểm trục Đại lộ Thăng Long và đường Lê Trọng Tấn. Ngoài ra dự án sở hữu nút giao của các tuyến đường sắt đô thị hiện đại 5,6,7. Đặc biệt, theo kế hoạch di dời 13 trụ sở ban n ành, tương lai gần, nơi đây chắc chắn là một trong số ít dự án có quy mô tầm cỡ tiệm cận với trung tâm hành chính mới của Hà Nội.

Bàn giao căn hộ tại TK1 The Tonkin, Vinhomes Smart City, Hà Nội

Vài bức hình rất hiếm của nền giáo dục ở Tonkin (Bắc Kỳ) trong thời kỳ Pháp thôn tính Việt Nam Giáo dục được coi là công cụ quan trọng trong chính sách cầm quyền của thực dân Pháp ở Việt Nam. Ngay từ khi mới xâm chiếm Nam Kỳ

Vài bức hình rất hiếm của nền giáo dục ở Tonkin (Bắc Kỳ) trong thời kỳ Pháp thôn tính Việt Nam

The tonkin: đưa kiến trúc Đông Dương vào đô thị hiện đại. Tái hiện kiến trúc Indochine giữa lòng “thành phố quốc tế” Được giới kiến trúc gọi bằng những cái tên mỹ miều như “nụ hôn kiểu Pháp trên môi cô nàng Á Đông”, “Bản giao hưởng Đông – Tây

The tonkin: đưa kiến trúc Đông Dương vào đô thị hiện đại

TỔNG QUAN DỰ ÁN THE TONKIN VINHOMES SMART CITY. Lấy cảm hứng từ những dấu ấn kiến trúc Indochine (là kết tinh những tinh hoa văn hóa có tầm ảnh hưởng nhất trên toàn cầu) khác biệt – sang trọng và đầy hoài niệm mang đậm chất Đông Dương để tạo nên The Tonkin

Tổng quan dự án the tonkin vinhomes smart city

Căn hộ The tonkin vinhomes smart city nội thất và cảnh quan phong cách indochine. “The Tonkin giống như một viên ngọc Á Đông kiêu kỳ, rực rỡ và cũng rất thanh tao, thuần khiết giữa lòng thành phố quốc tế sôi động, đa sắc màu văn hóa.

Căn hộ The tonkin vinhomes smart city nội thất phong cách indochine

“Tonkin” vốn là đọc trại âm tên Hán-Việt của địa danh Hà Nội, thời nhà Lê sơ gọi là Đông Kinh (東京). Vì đó cũng là trung tâm hành chính và thương mại miền Bắc nên Tonkin được người phương Tây dùng để chỉ toàn xứ Đàng Ngoài thời Trịnh – Nguyễn phân tranh

Tonkin hay còn gọi là Bắc Kỳ

THE TONKIN VINHOMES SMART CITY. CÓ MỘT PHONG CÁCH ĐÔNG DƯƠNG HIỆN ĐẠI Nếu như Indochine nhiều thập niên trước chỉ tập trung khắc họa vẻ đẹp cổ điển, hoài niệm, thì ở thời nay, phong cách này đã được biến tấu đa dạng, tiện nghi hơn để phù hợp cho các thành viên

THE TONKIN – VINHOMES SMART CITY. CÓ MỘT PHONG CÁCH ĐÔNG DƯƠNG HIỆN ĐẠI

The Tonkin Vinhomes Smart City là phân khu căn hộ cao cấp của Vinhomes Smart City đang dự kiến được ra mắt trên thị trường vào đầu tháng 12/2021. Đây là phân khu cao cấp hơn các phân khu Sapphire mà Vinhomes đang mở bán với thiết kế đẹp, tiêu chuẩn bàn giao cơ bản

The Tonkin tổ hợp cao tầng mang phong cách Indochine đầu tiên tại Việt Nam

Cảm thức Đông Dương – một cảm thức đã đặt nền móng cho nền kiến trúc, mỹ thuật và thiết kế hiện đại của Việt Nam đang được các nhà thiết kế, họa sĩ trẻ Việt Nam tái hiện tại tòa nhà Đại học Tổng hợp Hà Nội

Triển lãm nghệ thuật tương tác “Cảm thức Đông Dương”

Kiến trúc Đông dương, đặc biệt là những công trình xây dựng từ thời Pháp thuộc tại Việt Nam, đã thể hiện sự thích nghi rất tốt với khí hậu nhiệt đới. Các đặc điểm như tường dày, cửa kính lớn, trần cao, kết hợp với các giải pháp thông gió tự nhiê

Kiến trúc Đông dương thích nghi rất tốt với khí hậu nhiệt đới